Wat hebben we aan het testen van mensen als we alleen geinteresseerd zijn in wat ze niet kunnen?

Iets vergelijkbaars doet zich voor bij het toetsen van cognitieve vaardigheden bij mensen met ZvP. Ik heb dat verschillende keren moeten doen en heb er nu ook meer dan genoeg van, ik laat me niet meer testen (tenzij er  levens op het spel staan, dat spreekt voor zich. Ik denk niet dat veel uitmaakt, maar het is een bemoedigende geste.)

Waarom ben ik zo negatief over testen, ze geven toch op valide en betrouwbare wijze weer hoe het met uw geestelijke vermogens zit. Dat is wat we verwachten van een goede test, maar mijns inziens ligt de zaak ingewikelder

Mensen met Zvp kunnen de veel dingen slechter, zoals slechter onthouden, slechter concentreren… u kent het lijstje van onkundes wel. EN sommige testen zijn onzin en zinloos. Bij voorbeeld in de mini-mental status questionnaire wordt gevraagd wat voor dag het is  vandaag. Geen onredelijke vraag als die dag aan iets speciaals was gewijd. Maarin mijn bestaan lijkt de dinsdag verrassend veel op de donderdag. Als het verschil relevant was, dan zou ik het makkelijker onhouden. Maar de dagen van de week verliezen na depensionering hun belang, en dan heeft het weinig zin om mij te vragen welke dag het is.

Een van de  meestgebruikte cognitieve/linguistische test is de zo genoemde verbal fluency test. Hiervoor moet de participant binnen een minuut zoveel mogelijk woorden noemen uit een bepaalde categorie, bijvoorbeeld beginnend met de letter ‘G’, of  namen van soorten groente en fruit. Wat deze test zegt over enig werkelijkheid is mij een raadsel. Stel voor dat u in de trein zit en de conducteur vraagt u of even zo veel  mogelijk woorden beginnend met de letter F kunt noemen binnen een minuut.  U denkt dan vast dat u of in een carnavalstrein bent beland of samen met veel collega’s op weg naar het jaarcongres van de Parkinson Vereniging waar de aanwezigen onder leiding van Bas Bloem de letters van het alfabet gaan bezingen op de melodie van ‘Do a deer, a  female dear ‘ uit de Sound of Music. Ik heb zelf een oplossing voor het probleem van deze test gevonden die de essentie ervan ondermijnt: Wanneer ik weer eens getest moet worden, een betreurenswaardig bijproduct van mijn genereuze bereidheid om als proefpersoon op te treden bij welk ZvP onderzoek ook, dan ga ik de fluency taak oefenen. Vooral de verplichte uren wandelen met de hond zijn hier zeer geschikt voor. Hoedt u wel voor al te luidruchtig gedrag. Als  een toevallig passerende diender u hoort aankomen terwijl u luidkeels de woorden beginnen met een ‘w’  declameert kan het zijn dat u even mee mag naar het bureau. Daar mag u uitleggen wat u aan het doen was en dat zal niet meevallen. Maar, het oefenen werkt: bij menig onderzoek had ik in vergelijking van de scores voor andere testen een verbazingwekkend hoge score op de Verbal Fluency test. En die wordt daarmee onbruikbaar en dat lijkt me een prima idee.

Testen om tekorten en uitval aan te tonen weerspiegelen een deficiet houding bij de onderzoeker. Wat je met al die foute of trage reacties moet is onduidelijk. Het is een beetje als de weg vinden in een onbekende stad in het donker. Je rijdt maar wat rond tot je iets bekends tegen komt, een MacDonalds of zo dan heb je wat. De hele verdere omgeving wordt irrelevant. Maar wat je goed doet is eigenlijk toeval en daar leer je niet van.

Testen wat mensen wel kunnen, en mogelijk leuk vinden om te doen zegt minstens zoveel over een individu als een batterij deficiet testen.

Is er dan helemaal niets goed aan dat soort testen? Jawel, maar alleen als ik op die test een hoge score haal of in ieder geval het gevoel heb het  best goed te hebben gedaan. En als er dan helemaal geen enkele test is die aan deze eis voldoet, dan wordt het mogelijk eens tijd om een neuroloog te raadplegen.

Kees de Bot