Blog: De ziekte van Parkinson als 'man-made disease'. Deel IV: De struisvogelpolitiek en het boerenverstand: een interview met Jim Blom
1 maart 2020
Deze blogpost is de vierde uit een serie blogposts over de relatie tussen de ziekte van Parkinson en blootstelling aan pesticiden. Met deze blogposts wil ik opkomen voor de belangen van mensen die in de toekomst een neurodegeneratieve ziekte zoals Parkinson gaan krijgen omdat zij gevoelig zijn voor nadelige effecten van bepaalde pesticiden.
"Als je andere dingen boven de geestelijke en lichamelijke gezondheid van jezelf, je naasten en je kinderen stelt, dan ga je niet goed met elkaar om"
Het is 19 september 2019. Jim Blom, de zoon van Ted Blom die in 2017 aan de ziekte van Parkinson overlijdt, schudt het pesticidendossier flink op met zijn brief aan Zembla en de uitzending ‘Parkinson op het platteland’. Hij vermoedt dat de parkinson van zijn vader veroorzaakt is door jarenlange blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen. “We hopen dat ons verdriet kan bijdragen aan het voorkomen van dit verdriet bij anderen”, deelt Jim tijdens Zembla zijn motivatie om zijn verhaal te delen. Inmiddels is het ruim 5 maanden verder en ben ik benieuwd hoe het nu met Jim is.
Jim vertelt dat hij na de uitzending vooral veel reacties van vrienden en bekenden krijgt. Ze snappen nu beter waar de familie Blom al heel lang mee worstelt en waarom ze bepaalde keuzes maken. “Voorheen dachten we bij veel dingen gewoon niet na. Nu kopen we bijvoorbeeld alleen biologische kleding omdat we weten wat er achter de katoenteelt schuilgaat”, aldus de boerenzoon uit Hauwert. En zo’n vijf jaar geleden is het boerenbedrijf van de familie Blom volledig overgegaan op biologische landbouw. Jim: “Nu we weten wat we weten, gebruiken we geen enkel chemisch bestrijdingsmiddel meer.”
Toch heeft de uitzending er nog niet toe geleid dat boeren in zijn omgeving dezelfde stap zetten. Gedrag veranderen blijkt moeilijk. Over het algemeen gebruiken mensen twee drogredenen om te blijven doen wat ze altijd al deden:
I. Het rokersargument: Ik ken heel veel mensen die ook zijn blootgesteld en die zijn niet ziek
Volgens Jim bagatelliseren boeren het probleem. Ze zeggen dan bijvoorbeeld: “Ik ken veel mensen die zijn blootgesteld, maar die zijn niet ziek”. En ze vragen zich af of het wel echt komt door de middelen die ze gebruiken. “Er zijn zoveel producten dat mensen altijd wel kunnen zeggen: “Van mijn middel krijg je geen parkinson”. Daar kom je niet uit. Waar we dus naar toe terug moeten is het voorzorgsprincipe. Er is sprake van ‘reasonable doubt’ en we hebben het recht beschermd te worden”, zegt Jim. “De bewijslast is omgekeerd en daar gaat het helemaal fout. En terwijl er twijfel wordt gezaaid, zijn we kostbare tijd kwijt”
II. De economische drogreden: Als je overgaat op biologische landbouw dan ga je minder geld verdienen
Een van de belangrijkste redenen waarom mensen hun gedrag niet veranderen, is volgens Jim geld. “Je hoort mensen zeggen: “Als we overgaan op biologische landbouw, gaan we minder geld verdienen en kunnen we de wereld niet voeden””. Dat is volgens Jim niet waar: “Wij zijn zelf zo’n vijf jaar geleden overgegaan op biologische landbouw en verdienen zeker niet minder, maar eerder meer.”
DE BUBBEL DOORPRIKKEN
Zelfs als mensen wel overtuigd zijn van de gevaren blijkt het moeilijk om de switch te maken. Jim: “Mijn vader heeft een broer. Die weet van de hoed en de rand en heeft het ziekteproces van mijn vader doorlopen. Hij is wel overtuigd van de gevaren, maar toch maakt hij niet de overstap”. De belangrijkste bottleneck voor veel boeren is volgens Jim dat er nog geen breed gedragen alternatief is om het anders te doen. Biologische teelt zien veel boeren nog niet zo voor zich.
Daarnaast is er nog iets anders aan de hand. “Als boeren zijnde zitten we in een bubbel”, zegt Jim. Vanzelfsprekend willen boeren een goede opbrengst van hun teelt. “Om dat voor elkaar te krijgen, maken ze een teeltplan. Daar schakelen ze vaak de hulp van een adviseur bij in en bijna altijd hoort daar ook een spuitplan bij”, weet Jim. “Als je dat plan dan wilt uitvoeren en een middel wilt gebruiken kom je weer bij adviseurs of winkels terecht. En die leggen je uit wat de voordelen zijn voor de teelt en niet dat dit soort middelen ook effect kunnen hebben op je gezondheid”.
Jim vertelt over een boer die net op mancozeb was overgegaan die zei: “Ik ben onlangs op dit nieuwe middel overgegaan omdat ik ervan overtuigd was dat mancozeb voor mijn teelt beter was dan iets anders”. “Boeren weten het zelf ook niet meer”, weet Jim uit ervaring. “We krijgen voorlichting van een bepaalde stroming adviseurs die gelieerd is aan de mensen die het spul maken. Deze adviseurs beïnvloeden de manier van denken in de landbouw. Als je in zo’n bubbel zit, kom je heel moeilijk op andere gedachten”.
HET BOERENVERSTAND EN DE UNIVERSELE RECHTEN VAN DE MENS
"Pesticides, which have been aggressively promoted, are a global human rights concern. Reliance on hazardous pesticides is a short-term solution that undermines the rights to adequate food and health for present and future generations"
Volgens Jim gaat de manier waarop wij omgaan met pesticiden geheel in tegen de universele rechten van de mens zoals het recht op schoon water en schone lucht. De UN Human Rights Council is het helemaal met Jim eens. In het rapport beveelt de council bewustwordingscampagnes aan voor boeren waarin zij worden voorgelicht over de schadelijke effecten van pesticiden en alternatieve methoden om de landbouw te bedrijven. Ook zou er op voedsel informatie moeten komen te staan over het type pesticide resten dat er mogelijk in zit. Verder zouden boeren veel meer gestimuleerd moeten worden om biologisch te telen door middel van financiële en technische bijstand.
Jim zelf vindt het belangrijkste advies uit het rapport het uitfaseren en uiteindelijk totaal verbieden van chemische bestrijdingsmiddelen: “De redenen van die noodzaak staan uitgebreid in het rapport: het verbeteren van de luchtkwaliteit, waterkwaliteit, bodemvruchtbaarheid, enzovoort”. De boerenzoon uit Hauwert denkt dat bepaalde pesticiden op een bepaald moment wel verboden zullen worden. “We zijn al jaren bezig om glyfosaat te verbieden en dat gaat uiteindelijk ook wel gebeuren, net zoals met asbest is gebeurd en met roken in openbare gelegenheden”, zegt Jim. Maar ondertussen gaat de blootstelling gewoon door en dat is in het geval van pesticiden veel problematischer dan bij asbest of roken: ”Als iemand rookt kun je daar nog van weglopen. Van het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet”.
Verandering brengen blijkt taai. Heel taai. Een van de problemen daarbij is dat de mensen die de verandering willen en moeten gaan brengen, ziek zijn of met een ziek iemand bezig zijn. “Als je zelf ziek bent, zit je in de overlevingsstand en ben je daarmee bezig. Terwijl je het wel uit wilt schreeuwen en de wereld wilt veranderen”, weet Jim maar al te goed. Het duurde bij hem en zijn familie ook enkele jaren tot na het overlijden van zijn vader voordat ze de brief naar Zembla schreven.
Jim denkt dat de politiek de juiste richting moet aangeven: “Vanuit de boeren en andere grote spelers binnen de agrarische sector zelf zal de ommekeer nooit massaal komen”. En die ommekeer is wel nodig: “Ik ben ervan overtuigd dat als we later terugkijken dat we dan zeggen: “Hoe hebben we het in ons hoofd kunnen halen!”. Als je ook maar een beetje boerenverstand hebt, dan zie je dat we verkeerd bezig zijn”, besluit Jim.
Met grote dank aan Jim
Disclaimer: Deze posts schrijf ik voor eigen rekening en niet namens de Parkinson Vereniging.
Officiële verklaringen van de Parkinson Vereniging vind je op hun eigen website.