Door werkgroep wetenschapsnieuws

Levodopa in tabletvorm is het meest toegediende medicijn bij de behandeling van de ziekte van Parkinson. De symptomen kunnen vooral in het eerste stadium goed onderdrukt worden met behulp van levodopa. Na verloop van een aantal jaren werkt het middel echter niet zo goed meer, met als gevolg forse dagelijkse schommelingen in de klachten. Er zijn verschillende zogenaamde geavanceerde therapieën waarmee die hinderlijke schommelingen beperkt kunnen worden. Daar is sinds kort een nieuwe methode bij gekomen: continue onderhuidse toediening via een pompje. Er is onlangs een overzichtspublicatie verschenen waarin deze nieuwe methode uitgebreid beschreven wordt.

Levodopapomp met toediening via de huid

Bij de reeds langer in gebruik zijnde levodopapomp wordt levodopa (met carbidopa) via een slangetje in de dunne darm gebracht. Bij de nieuwe methode wordt het medicijn via een canule onderhuids toegediend, waarbij de dosering veel nauwkeuriger kan worden geregeld dan met tabletten. Anders dan bij de darmpomp, is bij deze methode geen operatie nodig, maar kan de patiënt, zelf of met enige hulp, thuis het pompje aansluiten. Er is wel een goede instructie nodig hoe de canule moet worden ingebracht en hoe de huid rond de plaats van de aansluiting moet worden verzorgd. De canule wordt bij voorkeur op de buik ingebracht en wordt tussen de 1 en 3 dagen van plaats gewisseld. Hij kan ook op andere plaatsen worden gedragen, waarbij het draagcomfort overdag en tijdens het slapen de bepalende factor is. Er moet met name worden gelet op het voorkomen van infecties, waarvoor bij de eerste aanleg goede instructies worden gegeven en vooral in het begin regelmatig controles worden uitgevoerd. Het kost enige tijd om de juiste instelling en dosering te vinden. Via het pompje kan de patiënt indien gewenst de dosering één stapje verlagen of incidenteel wat verhogen. Bij de controle worden frequente aanpassingen omgezet naar een nauwkeuriger instelling.

Eerder nieuwsbericht

In 2021 bespraken we ook al onderzoek naar onderhuidse toediening van levodopa. Daarbij ging het om een door het bedrijf Euroderm ontwikkelde methode. De hier besproken pomp wordt op de markt gebracht door het biofarmaceutische bedrijf Abbvie. Bij Euroderm is de ontwikkeling nog gaande. De auteurs van het besproken artikel geven aan dat zij diverse banden hebben met Abbvie. Dat doet echter geen afbreuk aan de kwaliteit van het artikel, dat voldoet aan de criteria van goed wetenschappelijk onderzoek.

Vermindering in off-time

In dit nieuwe onderzoek met de onderhuidse levodopapomp werd in een 12 weken durende studie een belangrijke gemiddelde toename van de 'on' periode geconstateerd van bijna 3 uur per dag, zonder hinderlijke overbeweeglijkheid, en een afname van de 'off' periode van vergelijkbaar duur. Tijdens een daarop volgende 52 weken durend onderzoek waren dat zelfs 3,8 en 3,5 uur verbetering.

Vergelijking

De publicatie maakt geen vergelijking met de resultaten die worden bereikt met andere geavanceerde therapieën zoals diepe hersenstimulatie (DBS) en de apomorfinepomp. (Een overzicht staat op de website van de Parkinson Vereniging). In een eerder nieuwsbericht bespraken we onderzoek dat het effect van geavanceerde therapieën vergeleek. Bij de toen besproken studies bleken levodopa/carbidopa intestinale gel (de darmpomp) en DBS beide te leiden tot een gemiddelde afname van de ‘off’ periode met ongeveer 2 uur per dag ten opzichte van de beste medische therapie. Bij continue onderhuidse toediening van apomorfine was het verschil gemiddeld slechts ongeveer één uur per dag. De resultaten van dit nieuwe onderzoek zijn met meer dan 3 uur verbetering dus beduidend beter.

Bijwerkingen

Het lastigste onderdeel van de nieuwe methode is het leren omgaan met het inbrengen van de onderhuidse canule en de verzorging van de huid tijdens de dagelijkse activiteiten en bij het slapen. Voor een klein aantal deelnemers aan het onderzoek waren problemen met het inregelen van de dosering en problemen met de huid rond het inbrengen van de canule aanleiding om met deze behandeling te stoppen. Ook traden in sommige gevallen hallucinaties als bijwerking op die het noodzakelijk maakten om de dosering aan te passen.

Conclusie

Continue onderhuidse toediening beperkt de schommelingen die na verloop van jaren beginnen op te treden in de werkzaamheid van levodopa. Belangrijke aandachtspunten zijn patiëntenvoorlichting, instelling van de dosering, zowel overdag als 's nachts, vroege herkenning van eventuele bijwerkingen, en de juiste behandeling daarvan.

Sinds kort wordt deze nieuwe behandelmethode aangeboden in verschillende Nederlandse ziekenhuizen.

Referentie

Fung VSC, Aldred J, Arroyo MP, Bergquist F, Boon AJW, Bouchard M, Bray S, Dhanani S, Facheris MF, Fisseha N, Freire-Alvarez E, Hauser RA, Jeong A, Jia J, Kukreja P, Soileau MJ, Spiegel AM, Talapala S, Tarakad A, Urrea-Mendoza E, Zamudio J, Pahwa R. Continuous subcutaneous foslevodopa/foscarbidopa infusion for the treatment of motor fluctuations in Parkinson's disease: Considerations for initiation and maintenance. Clin Park Relat Disord. 2024 Feb 10;10:100239.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590112524000082