Verslag Parkinson Café ‘s-Hertogenbosch 14 november -2023

De neuroloog over cognitieve klachten  en hallucinaties bij Parkinson(isme)

Opening en inleiding

Chantal Lambooij opent het café met een aantal inhoudelijke mededelingen.

Vervolgens heet zij Dr. Ellen van der Holst van harte welkom om ons te vertellen over cognitie en hallucinaties.. Ellen van der Holst is neuroloog in het JBZ met als aandachtsgebied Parkinson en Bewegingsstoornissen. Collega Kristel Span (parkinsonverpleegkundige) is ook aanwezig, zij kan eventuele vragen mee beantwoorden.
Ellen van der Holst werkt al bijna 7 jaar in het JBZ. Daarvoor heeft ze haar opleiding gedaan in het Radboud UMC. Ze legt uit dat Parkinson vele facetten kent, cognitie is een van die facetten waar klachten in ontstaan

Cognitieve klachten

Onder cognitie valt onder andere het geheugen, het plannen, organiseren, de aandacht, de informatieverwerking, taal en communicatie. 
De cognitie gaat bij ons allemaal achteruit naarmate we ouder worden. Echter zien we dit bij Parkinson eerder ontstaan. Dit wil niet zeggen dat er sprake is van dementie. Er zijn ook andere factoren die de cognitie beïnvloeden (bijvoorbeeld stress, alcohol, slaapproblemen, slaapmedicatie). Als u bij de neuroloog komt zal deze vragen naar uw cognitie. Er zullen soms onderzoeken gedaan worden om een goed beeld van de klachten te krijgen. Eventueel kan een ergotherapeut ingeschakeld worden om te bekijken hoe u in het dagelijks handelen zo min mogelijk hinder is van deze beperkingen.

Belangrijk bij cognitie is om zoveel mogelijk zelf te doen: “use it or lose it”. , ook geestelijk (lees de krant, plan een reis, etc).

Ellen van der Holst wijst ons op het boek “ommetjes van het Parkinsonbrein” waar beperkingen genoemd worden, met de bijbehorende oplossingen. Zowel voor de patiënt als voor de partner. Het boek ligt in ons café op de leestafel ter inzage. Ook zitten hier mooie kaarten in die uitleg geven over de klachten die u ervaart.

Er wordt van dementie gesproken als er een duidelijke achteruitgang te zien is die interferentie geeft in het dagelijks functioneren en die niet verklaard wordt door een delier of depressie. Ook is het belangrijk dat er sprake is van een duidelijke achteruitgang tov het eerdere niveau van functioneren. Dementie moet gediagnosticeerd worden obv anamnese en hetero-anamnese en tevens moet er een objectieve cognitieve beoordeling zijn. 
Hoe langer de ziekte bestaat, hoe groter de kans is op dementie.

Hallicunaties

Hallucinaties. Op www.parkinsonmentaal staan mooie plaatjes.
Hallucinatie is een waarnemingsstoornis. U ziet, hoort, proeft, voelt of ruikt iets dat niet in de echter wereld waar te nemen is. Cognitieve achteruitgang geeft risico op hallucinaties. Naarmate de parkinson vordert, wordt de kans op hallucinaties groter. Hallucinaties komen en gaan. Soms zijn ze er maar heel kort, soms wat langer. Vaak nemen hallucinaties toe in de avond (schemering). Bij Parkinson betreft het vaak visuele hallucinaties (dingen die u ziet). Een hallucinatie kan beangstigend zijn.  Hoe ontstaat een hallucinatie: waarnemen is een heel complex geheel. Als de werking van dit geheel achteruitgaat (netwerken werken dan niet meer goed samen), dan ontstaan er hallucinaties. 
Tips bij hallucinaties: stel de ander gerust, ontkennen helpt vaak niet. Het helpt wel om te benadrukken dat het niet echt is. Zorg voor goed licht in de schemer, zorg voor een goede bril, drink voldoende.
Wanen kunnen ook voorkomen bij Parkinson. Een waan is een gedachte waar je van overtuigd bent, maar die niet klopt met de werkelijkheid. Vaak ligt dit in relationele sfeer (bijv angst dat je partner je verlaat). 
Ook kan er bij parkinson sprake zijn van een psychose (dan komen bovenstaande klachten samen voor). Bij deze klachten wordt er natuurlijk onderzocht of er onderliggend wat is wat de psychose veroorzaakt. Soms is aanpassing van medicatie wenselijk.
De presentatie maakt duidelijk dat cognitieve klachten veel voorkomen bij Parkinson. Ook hallucinaties komen veel voor. Bespreek deze klachten met uw neuroloog of parkinsonverpleegkundige.

Beantwoording vragen 

Na de pauze worden vragen uit de zaal beantwoord:

• Wat is “de juiste zorg inschakelen”?: de neuroloog wil graag uw klachten kennen zodat ze gericht kunnen doorverwijzen (naar een ergotherapeut of een neuropsycholoog bijvoorbeeld) of kunnen kiezen voor extra onderzoek.

• Wat doet een casemanager?: een casemanager dementie begeleid de patientpatiënt en ook de partner. Een casemanager komt aan huis en kijkt wat er nodig is. Zij geven informatie, advies en kijken wat er aan hulp nodig is, welke wensen u heeft, wat de noodzaak is, etc. Alles bedoelt om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Zij helpen ook bij het aanvragen van een indicatie.

• Waarom is bij parkinson geen casemanager? Er zijn parkinsonverpleegkundigen in de eerstelijn, Iris Goesten is aanwezig en gaat dit met mevrouw bespreken

• “Je hoeft een hallucinatie niet altijd te behandelen vertelde de neuroloog, zeker alsg het geen hinder geeft of angstig maakt. Maar waarom zou ik hem niet willen behandelen?” Dit is omdat medicatie ook bijwerkingen heeft en meerdere medicijnen kunnen nadelig op elkaar inwerken.

• “Heeft iemand met parkinsonisme ook overbeweeglijkheid in de slaap?” Dr. van der Holst legt uit dat de ziekte veel facetten kent en een van die facetten is slaap. Sommige mensen leven de droom uit, dit betekent dat ze erg bewegen in de slaap. Slaap is in ieder geval wel een onderwerp dat duidelijk uitgevraagd wordt bij de neuroloog. 

• “Welke behandelingen zijn er bij cognitieve klachten, denk aan DBS etc?” Deze behandelingen werken met name voor motorische klachten bij Parkinson, op cognitieve klachten werken ze eigenlijk niet.

• “REM-slaapstoornissen. Zijn stoornissen in de droomslaap. Normaliter heb je dan geen spierspanning, maar bij parkinson is dit vaak wel het geval waardoor je dromen kunt gaan uitleven. Voor deze klachten wordt medicamenteus behandeling gegeven. Bespreek dit met de parkinsonverpleegkundige.

• Hoe zit het met hulp in de regio? Onze regio is opgedeeld, zo komt de Parkinsonverpleegkundige bijvoorbeeld in de regio Boxtel, etc. Terwijl haar collega in de regio Den Bosch werkt. Mooie aanvulling van Iris Goesten: zij zijn geen vervanging van het ziekenhuis. In het ziekenhuis zit uw hoofdbehandelaar, de parkinsonverpleegkundigen zijn de ogen en de oren in de thuissituatie.

• ASlapen mensen met parkinson meer? Dat wisselt. Er komen veel slaapstoornissen voor waardoor iemand in de nacht minder uitrust. Dan is een dutje overdag soms nodig. Daarbij kosten handelingen overdag meer energie. Dus vermoeidheid is zeker een onderwerp.

• In hoeverre kan een casemanager ondersteunen tav wat we zelf al doen? Bij casemanagers zijn inmiddels soms wachtlijsten. 

Dank dr. van der Holst voor de aanwezigheid en verhelderende presentatie. En natuurlijk het beantwoorden van de vragen uit de zaal.

Slotwoord 

Chantal bedankt iedereen voorf hun hun inbreng . Zij blikt alvast vooruit naaar de bijeenkomst van 12 december. Dan neemt Susan Onstenk ons met lichaamsgerichte oefeningen mee in indfulness en aandachtstraining bij Parkinson. Het belooftt een luchtige, laagdrempelige en gezellige middag te worden. We hopen u allen welkom te mogen heten.

Gekoppelde documenten

	Titel	Bestandsgrootte	MIME-type
	2023-11-14 Cognitieve klachten en hallucinaties bij de ziekte van Parkinson_Parkinsoncafe_14112023.p	2,2 MB	application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.presentation
	Presentatie Parkinson en depressie.pptx	390,7 kB	application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.presentation