Berichten over Oorzaak: nieuws

Neuroloog Bas Bloem vertelt over een muizenstudie naar parkinson en de relatie met de darmen.

In de voorbije 20 jaar is het duidelijk geworden dat de ziekte van Parkinson (zvP) gekoppeld is aan een groot aantal maag-darm symptomen zoals bijvoorbeeld ernstige obstipatie. Aandacht voor deze symptomen is van belang omdat er toenemend bewijs is dat deze symptomen tenminste voor een deel van de patiënten, een voorbode zijn van verstoringen van de motorriek enkele jaren voordat de diagnose van de zvP gesteld wordt. Daarbij leveren deze symptomen een belangrijk inzicht in de oorsprong en het ontstaan van de ziekte.

Er is een nieuwe theorie ontwikkeld over de vorming van neuronale lichaampjes in de hersenen van patiënten met de ziekte van Parkinson. Een internationaal team van onderzoekers, waaronder dr. Wilma D.J. van de Berg van Amsterdam UMC, komt tot deze nieuwe inzichten. “Met de allernieuwste microscopische technieken zagen we samenklontering van membranen van mitochondria en andere organellen in Lewy lichaampjes, in plaats van de verwachte eiwitafzettingen. Dit geeft een nieuwe kijk op het ontstaan van de ziekte van Parkinson.”  De studie is vandaag gepubliceerd in “Nature Neuroscience” (Bron: Amsterdam UMC)

De ziekte van Parkinson komt minder vaak voor bij patiënten met hepatitis C (HCV) die behandeld zijn met antivirale middelen dan bij onbehandelde patiënten. Dit blijkt uit een retrospectieve cohortstudie door Wey-Yil Lin e.a., gepubliceerd in JAMA Neurology. Eerdere studies suggereerden ook al een verband tussen HCV en de ziekte van Parkinson.

De ziekte van Parkinson wordt gekenmerkt door verlies van hersencellen, chronische ontsteking van zenuwcellen, en opeenhoping van het eiwit α-synucleïne. De link tussen deze kenmerken is nog niet compleet duidelijk, wat het moeilijk maakt om een effectieve therapie te vinden. Onderzoekers aan de University of Queensland deden hier onderzoek naar, en zijn tot belangrijke inzichten gekomen.

In het volwassen brein kunnen we in het dopamine systeem twee verschillende groepen onderscheiden: de substantia nigra (SN) en het ventrale tegmentale gebied (VTA). Het belangrijkste verschil tussen deze gebieden openbaart zich tijdens de ziekte van Parkinson (PD). 

De groep dopamine neuronen, gelokaliseerd in het middenbrein, is betrokken bij motivatie-, belonings-, en bewegingssystemen in het brein. Deze groep neuronen kan worden onderverdeeld in verschillende subgroepen, welke worden gekarakteriseerd door de expressie van subgroepspecifieke genen.

In 1982 werd Dr. Bill Langston, neuroloog, verzocht een bijzondere patiënt te onderzoeken. De patiënt was duidelijk wakker maar vertoonde geen of hoogstens onvrijwillige bewegingen. De artsen van de neurologie-afdeling en die van de psychiatrische afdeling konden het niet met elkaar eens worden over de diagnose. De neurologen dachten aan een psychiatrische kwaal, de psychiaters dachten aan een neurologische oorzaak. De voorlopig gestelde diagnose was catatonische schizofrenie (niet kunnen bewegen door psychisch trauma). Dr. Langston had ervaring met patiënten met catatonische schizofrenie en kon daarom vaststellen dat bij deze patiënt de rigiditeit meer op de ZvP wees. Met behulp van de media ontdekten ze al snel zes vergelijkbare gevallen. Deze hadden gemeenschappelijk dat ze allen eenzelfde nieuwe heroïnevariant hadden gebruikt. Deze heroïne bleek uit MPTP te bestaan in plaats van MPPP. De symptomen van deze patiënten leken sterk op die van de ZvP en toedienen van L-dopa leidde direct tot veranderingen zoals bij de ZvP. 

Een natuurlijk product uit de lever, squalamine, remt de beginfase van klontering van α-synucleïne en kan mogelijk het verloop van de ziekte van Parkinson stoppen. De vorming van α-synucleïne is verbonden met de ziekte van Parkinson en daaraan gerelateerde klachten. De auteurs hebben op verschillende manieren in het laboratorium aangetoond (in cellen- en wormenmodellen) dat squalamine, een product dat normaliter in de lever van de hondshaai voorkomt (en antikanker- en antivirale activiteit vertoont) de klontering van α-synucleïne fors doet verminderen.