Dit is waarom het voorzorgsbeginsel zo belangrijk is
19 februari 2025
Als je niet zeker weet of een product veilig is of niet, zou je het dan gebruiken? Waarschijnlijk niet. Toch blijft het beleid in Nederland rondom bestrijdingsmiddelen vaak reactief in plaats van preventief. Het middel wordt pas verboden als de Nederlandse overheid zeker weet dat het schadelijk is. In plaats van wachten tot onomstotelijk vaststaat dat het schadelijk is, zouden we maatregelen moeten nemen zodra er redelijke twijfel bestaat. Dit principe staat bekend als het voorzorgsbeginsel en is essentieel voor de bescherming van mens en milieu.
Wat houdt het voorzorgsbeginsel in?
Het voorzorgsbeginsel stelt dat producten en stoffen pas worden toegelaten als hun veiligheid is aangetoond. Dit voorkomt dat risico’s zich opstapelen en pas achteraf ingegrepen wordt, wanneer schade al is aangericht.
Concreet betekent dit:
- Veiligheid voorop: Als er aanwijzingen zijn dat een stof schadelijk kan zijn voor de gezondheid van mensen en dieren of voor het milieu, wordt deze niet toegelaten.
- Prioriteit aan mens en natuur: Bescherming van mens en natuur heeft voorrang op economische belangen.
Toepassing voorzorgsbeginsel op bestrijdingsmiddelen
Nederland staat in de top van Europese landen met het hoogste bestrijdingsmiddelengebruik per hectare. De gifstoffen uit deze middelen worden niet alleen aangetroffen in de landbouwgebieden, maar komen ook in het water, natuurgebieden en zelfs in huisstof in woningen. Daardoor ontstaan risico’s voor de gezondheid van mensen en de natuur. Juist daarom is het ontzettend belangrijk dat het voorzorgsbeginsel goed wordt toegepast. Het College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB) is daar verantwoordelijk voor, maar voert dit beginsel op dit moment onvoldoende uit. Dat vinden wij, en met ons tal van andere organisaties. Ook het Europese Hof van Justitie gaf in een recente uitspraak aan dat het CTGB haar werk niet goed uitvoert. De bescherming van mens en natuur moet belangrijker zijn dan de economische belangen, zoals bijvoorbeeld een goede oogst.
Ondanks steeds meer wetenschappelijke aanwijzingen dat bestrijdingsmiddelen mogelijk bijdragen aan ziekten zoals parkinson en verschillende kankersoorten, worden ze nog altijd op grote schaal gebruikt en toegelaten. De geschiedenis leert dat te lang wachten ernstige gevolgen kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan asbest, waarvan de risico’s ook decennialang werden genegeerd. Of de neonicothinoiden die werden toegelaten, maar enorm schadelijk bleken voor bijen en insecten en later toch weer (deels) van de markt werden gehaald.
In de Oproep tot Actie: een PesticideVrij Nederland roepen Natuur & Milieu, Parkinson Vereniging, FNV en tal van bondgenoten de overheid op om het voorzorgsbeginsel als leidend principe te hanteren en het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen fors terug te dringen.