Fotobiomodulatie lijkt op meerdere manieren werkzaam: 

• Cellen bevatten kleine energiefabriekjes (mitochondriën), die rood en infrarood licht kunnen absorberen, waardoor ze efficiënter worden. Dit zorgt ervoor dat de cellen zichzelf kunnen herstellen en beter kunnen functioneren. 

• Behandeling met licht kan ook de productie van bepaalde moleculen (reactieve zuurstofcomponenten) iets verhogen. Deze produceren dan signalen die herstelprocessen bevorderen en ontstekingen verminderen. 

• Er wordt stikstofoxide vrij gemaakt, dat bloedvaten ontspant en de bloedsomloop verbetert. Dit brengt meer zuurstof en voedingsstoffen naar aangetaste weefsels, wat het herstel versnelt. 

• Geïrriteerde zenuwen worden gekalmeerd. Dat kan pijn verminderen, door ontstekingen te remmen en de afgifte van natuurlijke pijnstillende chemicaliën in het lichaam te activeren. 

Toepassingen 

Fotobiomodulatietherapie wordt al jaren toegepast voor wondheling, pijnbestrijding en spierpeesklachten. In de Verenigde Staten zijn ook toestellen goedgekeurd voor behandeling van beschadigd mondslijmvlies bij kankerpatiënten en voor ondersteunende behandeling van reumatoïde artritis. Andere toepassingen worden nog onderzocht, ook voor neurodegeneratieve aandoeningen zoals alzheimer en parkinson. Het gaat daarbij meestal om onderzoek met proefdieren of cellen in reageerbuizen. 

Het onderzoek 

Het hier beschreven artikel betreft resultaten bij zes mensen met parkinson die thuis fotobiomodulatietherapie toepasten. Ze deden dit met twee toestellen: enerzijds een helm die LED-stralen uitzendt ter hoogte van het hoofd en anderzijds een lasertoestel dat licht uitzendt ter hoogte van de buik en de nek. De laserbehandeling ter hoogte van de buik zou de diversiteit van de darmbacteriën gunstig beïnvloeden en remmend werken op ontstekingsprocessen in de darmen die in verband worden gebracht met parkinson. Ter hoogte van de nek is het de bedoeling de nervus vagus te beïnvloeden, de belangrijke hersenzenuw die de link legt tussen hersenen en (onder andere) het maag-darmstelsel. De LED-helm zendt lichtstralen rechtstreeks het brein in. Opmerkelijk is dat het zwakke licht niet doordringt tot de basale ganglia - waar het tekort aan dopamine-producerende cellen zich voordoet bij de ziekte van Parkinson. Men neemt aan dat de effecten op die cellen op indirecte wijze tot stand komen, bijvoorbeeld door veranderingen in doorbloeding en immuunactiviteit.  

De zes deelnemers pasten de therapie drie keer per week toe gedurende vijf jaar. 

Resultaten 

De zes personen (van de oorspronkelijke 12 bij de start van het onderzoek) die gedurende de volledige vijf jaar de behandeling voortgezet hebben, werden op diverse manieren getest. Daarbij werd een verbetering van de algemene mobiliteit vastgesteld. Tegelijk werden statistisch significante gunstige resultaten vastgesteld op het vlak van fijne motoriek, dynamische balans, en denkvermogen. Deze resultaten zijn opmerkelijk, aangezien verwacht mag worden dat het voortschrijden van de ziekte over vijf jaar een verslechtering van de symptomen zou tonen. De auteurs concluderen dan ook dat de positieve resultaten een groter en beter opgezet onderzoek rechtvaardigen. Dergelijk onderzoek is al in uitvoering. 

Bedenkingen 

Eerste bedenking die bij het artikel gemaakt moet worden, is het feit dat de eerste twee auteurs ervan mede-oprichter zijn van het bedrijf dat de gebruikte toestellen op de markt brengt. Tegelijk moet benadrukt worden dat de optimistische verwachtingen vooral gebaseerd zijn op proeven met (kleine) dieren zoals muizen, en met lichaamscellen in reageerbuizen. Dit biedt op zich geen garantie dat de therapie een gunstig effect zou hebben bij levende personen. Tevens is het zo dat gebruikte toestellen een laag vermogen moeten hebben (om verbranding van weefsels tegen te gaan) en daardoor een beperkte penetratiegraad hebben. Tot slot moeten we benadrukken dat deze beschrijvende studie geen controlegroep bevat (controlegroep die óf een placebobehandeling kreeg, óf geen behandeling naast de traditionele kreeg), en dat het zogenaamde Hawthorne-effect speelt, nl. dat het feit deel uit te maken van een studie, op zich reeds kan leiden tot positieve resultaten. Met betrekking tot deze laatste bezwaren (placebo- en Hawthorne-effect), stellen de auteurs dat deze effecten van tijdelijke, voorbijgaande aard zijn, en dus niet van belang zijn bij dergelijk opvolgingsonderzoek.  

Ondanks onze bedenkingen hebben wij het nuttig geacht de resultaten - met de nodige omzichtigheid – hier te bespreken. 

Conclusie 

Bij dit onderzoek, dat een zeer beperkte omvang had, bleek fotobiomodulatie (lichttherapie) bij mensen met parkinson tot een vermindering van de klachten te leiden. Meer onderzoek is nodig om tot beter onderbouwde conclusies te komen. 

Besproken artikel 

Liebert A, Bicknell B, Laakso EL, Tilley S, Heller G, Kiat H, Herkes G. Improvements in clinical signs and symptoms of Parkinson's disease using photobiomodulation: a five-year follow-up. BMC Neurol. 2024 Oct 9;24(1):381. doi: 10.1186/s12883-024-03857-z.

Gerelateerde artikelen 

• “Photobiomics”: Can light, including PhotoBioModulation, alter the microbiome? Ann Liebert, Brian Bicknell, Daniel M. Johnstone, Luke C. Gordon, Hosen Kiat, and Michael R. Hamblin, Photobiomodulation, Photomedicine, and Laser Surgery 2019 37:11, 681-693 doi: 10.1089/photob.2019.4628 

• Dompe C, Moncrieff L, Matys J, Grzech-Leśniak K, Kocherova I, Bryja A, Bruska M, Dominiak M, Mozdziak P, Skiba THI, et al. Photobiomodulation—Underlying Mechanism and Clinical Applications. Journal of Clinical Medicine. 2020; 9(6):1724. https://doi.org/10.3390/jcm9061724

• Liebert, A., Bicknell, B., Laakso, EL. et al. Improvements in clinical signs of Parkinson’s disease using photobiomodulation: a prospective proof-of-concept study. BMC Neurol 21, 256 (2021). https://doi.org/10.1186/s12883-021-02248-y

• A novel transcranial photobiomodulation device to address motor signs of Parkinson’s disease: a parallel randomized feasibility study. Herkes, Geoffrey et al. eClinicalMedicine, Volume 66, 102338. doi: 10.1016/j.eclinm.2023.102338 

• Bicknell B, Liebert A, Herkes G. Parkinson’s Disease and Photobiomodulation: Potential for Treatment. Journal of Personalized Medicine. 2024; 14(1):112. https://doi.org/10.3390/jpm14010112