Door Henrieke Frequin, neuroloog en onderzoeker

De ziekte van Parkinson is niet te genezen en er is nog geen behandeling die de ziekte afremt. Hierdoor worden de symptomen van patiënten met de jaren erger. Levodopa is het meest gebruikte en meest effectieve medicijn om de symptomen te onderdrukken. In 2011 is een onderzoek gestart dat testte of levodopa naast het effect op de symptomen ook effect heeft op het verloop van de ziekte. Aan dit onderzoek deden 445 parkinsonpatiënten mee. Zij hadden twee jaar of korter de ziekte en waren nog niet gestart met medicijnen. De helft van deze patiënten kreeg meteen vanaf de start van het onderzoek behandeling met levodopa (levodopa/carbidopa 100/25 mg 3 maal daags) en de andere helft kreeg een placebo (een neppil) voor 40 weken en daarna ook behandeling met dezelfde dosering levodopa als de eerste groep. De patiënten en onderzoekers wisten niet in welke behandelgroep de patiënten zaten.

Tachtig weken na het begin van het onderzoek werd gekeken welke groep patiënten meer symptomen had, de groep die meteen met levodopa gestart was of de groep die pas 40 weken later gestart was. Omdat de groepen bij 80 weken dezelfde hoeveelheid levodopa gebruikten, zou de invloed op de symptomen hetzelfde moeten zijn. Een verschil tussen de groepen bij 80 weken zou daarom wijzen op een verschil in verloop van de ziekte.

Echter, er bleek geen verschil in symptomen tussen de groepen en er werd dus geconcludeerd dat 40 weken eerder starten van een lage dosering levodopa geen invloed heeft op het verloop van de ziekte over een tijd van 80 weken. De patiënten die eerder startten met levodopa hadden echter ook niet méér symptomen of méér bijwerkingen (zoals overbeweeglijkheid) op 80 weken. Wel hadden ze in de eerste 40 weken, omdat door de levodopa hun symptomen minder waren, een hogere kwaliteit van leven ten opzichte van de patiënten die placebo gebruikten. Er werd daarom ook geconcludeerd dat het niet schadelijk is om vroeg te starten met levodopa en dat het de kwaliteit van leven verbeterd ten opzichte van niet behandelen met medicijnen.

Effect op lange termijn

In 2024 zijn de resultaten van het vervolg van het bovengenoemde onderzoek gepubliceerd. Het vervolgonderzoek is gedaan om te onderzoeken of eerder beginnen met levodopa op langere termijn dan 80 weken, namelijk 5 jaar, niet toch een effect heeft op het verloop van de ziekte of toch zorgt voor meer bijwerkingen. Gedurende dit vervolgonderzoek (vanaf 80 weken) hoefden de patiënten niet meer de studiedosering levodopa te gebruiken die ze kregen tot 80 weken, maar kregen ze behandeling via hun eigen neuroloog. Ze konden via hun eigen neuroloog bijvoorbeeld doorgaan met dezelfde dosering levodopa maar mochten ook andere medicijnen dan levodopa of een hogere dosering levodopa gebruiken als dat nodig was.

Er werd 3 en 5 jaar na de start van het onderzoek opnieuw gemeten hoeveel symptomen en bijwerkingen de patiënten hadden en hoeveel medicijnen ze gebruikten. Gedurende die metingen op 3 en 5 jaar wisten de patiënten en onderzoekers nog steeds niet in welke behandelgroep ze gezeten hadden: de groep die meteen met levodopa gestart was, of eerst met placebo. Omdat het vervolgonderzoek te laat startte om bij alle patiënten die mee wilden doen een meting te doen bij 3 jaar zijn er bij 3 jaar minder patiënten onderzocht (236 patiënten) dan bij 5 jaar patiënten (321 patiënten).

Er was op zowel het meetpunt op 3 en het meetpunt op 5 jaar geen verschil tussen de groepen in hoeveelheid medicijnen die ze gebruikten en ook niet in de ernst van symptomen of in de aanwezigheid van bijwerkingen in de vorm van overbeweeglijkheid en OFF perioden. Hieruit is geconcludeerd dat 40 weken eerder starten van een lage dosering levodopa geen effect heeft op het verloop van de ziekte van Parkinson of het ontstaan van medicatie gerelateerde bijwerkingen over 5 jaar tijd.

Wetenschappelijke publicatie

Frequin, H.L., Verschuur, C.V.M., Suwijn, S.R., Boel, J.A., Post, B., Bloem, B.R., van Hilten, J.J., van Laar, T., Tissingh, G., Munts, A.G., Dijk, J.M., Lang, A.E., Dijkgraaf, M.G.W., Hoogland, J., de Bie, R.M.A. and (2024), Long-Term Follow-Up of the LEAP Study: Early Versus Delayed Levodopa in Early Parkinson's Disease. Mov Disord, 39: 975-982. https://doi.org/10.1002/mds.29796