Door werkgroep wetenschapsnieuws

Eén van de theorieën over het ontstaan van de ziekte van Parkinson luidt dat deze start in de darmen. Daar zou het foutief vouwen en klonteren van het eiwit alpha-synucleïne beginnen, en zich daarna via de nervus vagus (de zenuwbaan die de darmen met de hersenen verbindt) naar de ‘zwarte kern’ onderin de hersenstam verplaatsen. Daar veroorzaken die eiwitklonters het voortijdig afsterven van zenuwcellen die de boodschapperstof dopamine produceren. Gevolg: talloze communicatiestoornissen in het lichaam, die wij kennen als de ziekte van Parkinson.

Darmklachten

Zo’n 80% van de parkinsonpatiënten heeft tevens last van verstopping (obstipatie). Velen van hen hebben een verstoord darmmicrobioom (de miljarden bacteriën en andere micro-organismen die in onze darmen leven). Ook vertonen zij vaker (darm)ontstekingen en een verstoorde darmwandbarrière.

Kortom, mensen met parkinson hebben vaak ook darmklachten, veroorzaakt door een verstoorde samenstelling van hun darmflora; artsen noemen dit ook wel ‘dysbiosis’. Vandaar de gedachte om parkinson te behandelen door het overbrengen van een darmmicrobioom van gezonde personen naar patiënten, de zogenoemde stoelgang-, feces- of poeptransplantatie, in vaktermen ‘Fecal Microbiota Transplantation’ (FMT).

Verschillende onderzoeken

Dit voorjaar verrasten Belgische onderzoekers van de Universiteit Gent met hun vondst dat poeptransplantatie de symptomen van parkinson vermindert. Hun klinische studie wees uit dat mensen met de transplantatie na 12 maanden aantoonbaar meer verbetering van hun motorische klachten lieten zien dan mensen die de transplantatie niet hadden gekregen. De Belgen noemden hun resultaten ‘bemoedigend’ en de FMT-therapie ‘veelbelovend’.

Maar onlangs verscheen de publicatie van een Fins onderzoek, waarin 45 parkinsonpatiënten ook een poeptransplantatie kregen. Vergeleken met een controlegroep die een nep-behandeling onderging vonden onderzoekers Filip Scheperjans en zijn collega’s geen enkel klinisch waardevol resultaat. De transplantatie-groep ondervond wel meer bijwerkingen in de darmen, maar de slotconclusie over FMT luidde: veilig, maar onwerkzaam.

Verschillen in opzet en uitvoering

Wat moeten we hier nu mee, temeer daar op dit moment ook in eigen land (Leiden) een onderzoek naar poeptransplantatie loopt? Eén van de Leidse onderzoekers wijst op de verschillen in opzet en uitvoering van de onderzoeken, die heel goed de verschillende uitkomsten zouden kunnen verklaren.

Zo begint het Leidse onderzoek met een voorbehandeling van de darmen van de patiënten met een antibioticum (vancomycine) en een darmspoeling; in het Finse onderzoek deed men dit niet. Daarnaast gebruiken de Leidse onderzoekers twee keer zoveel poep, en brengen die via neus en maag ‘hoog’ in de dunne darm (gastroscopie), terwijl de Finnen de poep via de anus en dikke darm toedienden (colonoscopie). Tenslotte verschilde ook de manier waarop zowel de (poep)donoren als de parkinsonpatiënten werden gekozen.

Bij zoveel verschillen is het goed mogelijk dat de diverse behandelingen tot andere resultaten leiden. Voor poeptransplantatie/FMT zijn de kaarten dus nog niet geschud.

Referenties

Fins onderzoek

Scheperjans F, Levo R, Bosch B, et al. Fecal Microbiota Transplantation for Treatment of Parkinson Disease: A Randomized Clinical Trial. JAMA Neurol. 2024;81(9):925–938. doi:10.1001/jamaneurol.2024.230

Belgisch onderzoek

 Stoelgangtransplantatie biedt hoop voor de ziekte van Parkinson

Nederlands onderzoek

Studie naar poeptransplantatie bij mensen met parkinson, Vlada Chernova en Fiorella Contarino, Parkinson Magazine 3, 2024, pag. 43