Door werkgroep wetenschapsnieuws

Het meest gebruikte medicijn om de symptomen van parkinson te onderdrukken is levodopa/carbidopa via tabletjes, vaak drie tot vier maal per dag. Na verloop van enkele jaren ontstaan er schommelingen in de werking met als gevolg de bekende 'on' en 'off' periodes. Om die schommelingen tegen te gaan wordt soms een meer frequente, lagere dosering voorgeschreven. Maar om de schommelingen optimaal te onderdrukken zou continue toediening het beste zijn.

Dat wordt onder andere gedaan met levodopapompen die het medicijn met een extern pompje via een slangetje in de darmen afleveren. Daar is een operatie voor nodig. Recent berichtten we over een nieuwe methode met onderhuidse toediening via een canule, eveneens met een extern pompje.

Toediening via de mond

Er is nu een nieuwe methode in ontwikkeling, het DopaFuse micropompje, dat onlangs is getest met een 16-tal mensen met parkinson. Hierbij wordt een kleine, op maat gemaakte linguale beugel in de mondholte gedragen. Aan de zijkant hiervan wordt achterin de mond een piepklein pompje vastgeklikt, dat via een kort slangetje continu het vloeibare medicijn in de keelholte afgeeft en waar het zich vermengt met speeksel.

Het micropompje wordt met een drijfgas bekrachtigd en bevat geen bewegende delen of batterijen en levert voldoende levodopa/carbidopa voor zes uur afgifte. Gedurende de dag moet dan na zes uur een nieuw micropompje op de beugel worden vastgeklikt.

Toediening van levodopa via de mond, anders dan met tabletten is al eerder beschreven met een inhaleerbare verstuiver, maar met het pompje is het inhaleren niet nodig.

Opstarten

Omdat het pompje maar een zeer geringe hoeveelheid medicijn afgeeft, begint de dag met de gebruikelijke inname van een tablet als eerste dosis. Het duurt dus enige tijd voordat het pompje zijn werk doet. Daarna neemt het pompje het over, tot het slapen gaan. In totaal wordt dus gedurende 16 uur het medicijn toegediend: vier uur via een tabletje en twee maal zes uur via het pompje.

De proef

De nieuwe methode werd uitgeprobeerd met een groep van 16 personen met parkinson, gedurende een periode van twee weken, waarvan de eerste drie dagen in de polikliniek. Op de eerste dag kregen alle proefpersonen hun gebruikelijke dosering met tabletten. Op de tweede dag alleen het medicijn via het pompje en op de derde dag eerst het tablet, gevolgd door een hele dag het pompje. Vervolgens gingen de proefpersonen naar huis en gebruikten dagelijks eerst een tablet en dan de hele dag het pompje. Op dag 1, 2 en 3 werden ieder uur de levodopaconcentraties in het bloed gemeten en na afloop op dag 31 opnieuw. Er werd gemeten hoeveel de levodopaniveaus varieerden en hoeveel de 'on' en 'off' tijden veranderden.

De resultaten

Niemand van de proefpersonen ondervond enige hinder. Bij één persoon schoot een keer het slangetje los. Gezien de kleine groep en het feit dat het hier geen dubbelblind onderzoek betrof, moeten de resultaten later in een uitgebreider onderzoek verder worden geverifieerd. Wel is duidelijk dat de continue afgifte van levodopa zorgt voor een significant stabieler levodopaniveau in het bloed en minder motorische fluctuaties. De verbetering van de 'on' en 'off' tijden lijken vergelijkbaar met die van de levodopapomp met toediening via de darm en de levodopapomp met onderhuidse toediening. Bij deze nieuwe methode is echter geen onhandige externe pomp nodig en wordt een operatie of het inbrengen van onderhuidse canules vermeden.

Verder onderzoek

Omdat de continue afgifte voor een opstarttijd van vier uur zorgt, is een normale ochtenddosis in tabletvorm noodzakelijk. Daarnaast wordt de beugel 's nachts niet gedragen, waardoor de opstart de volgende ochtend nodig is. In een vervolgstudie zal worden onderzocht of gebruik gedurende 24 uur mogelijk is. Dit zou voor meer slaapcomfort kunnen zorgen en ontwaken in de 'on' conditie. Aan de andere kant zou het dragen van de beugel gedurende de nacht ook juist voor minder slaapcomfort kunnen zorgen en mogelijke andere neveneffecten.

Referentie

Olanow etal, 2024 Continuous Levodopa Delivery with an Intraoral Micropump System: An Open-Label Pharmacokinetics and Clinical Study. Mov Disord. 2024 Jun;39(6):945-954.
https://movementdisorders.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/mds.29824