Door werkgroep wetenschapsnieuws

Er zijn vanuit de werkgroep wetenschapsnieuws al vaker artikelen besproken waarin is gekeken naar het effect van bewegen op de ziekte van Parkinson. Ook het hier besproken artikel begint in de inleiding met een zin dat lichamelijke inspanning het beloop van parkinson gunstig beïnvloedt. Toch is het lastig om uit te vinden wat er nou precies gebeurt. Zijn het de mensen die nog flink kunnen bewegen en daartoe bereid zijn die daardoor zeggen zich beter te voelen en zich minder achteruit vinden gaan? Of is er objectief wat te “zien” van de effecten in de hersenen? Over het laatste gaat het in dit artikel.

Intensieve training

In deze studie is een groep mensen met parkinson onderzocht waarbij de diagnose minder dan vier jaar geleden was gesteld en die in relatief goede conditie waren.

Deze groep is gedurende een half jaar intensief onder begeleiding gaan trainen. Intensief? Zeker, het programma omvatte een 5 minuten warm-up, 2 x 15 minuten circuit-training gericht op cardio, kracht en vermogen, een kwartier boksen en 10 minuten cool-down. Waar nodig werden de oefeningen aangepast aan eventuele beperkingen. Het was de bedoeling om de hartslag flink omhoog te krijgen tot 80% van de individueel bepaalde maximum hartslag. Dat doel werd ook 6/10 keer gehaald. Geen wonder dat 90% van de oefendagen door de deelnemers als zeer intensief werden gezien! Tijdens de trainingsperiode moesten alle deelnemers tenminste 3 keer per week trainen, in totaal minimaal 72 keer.

Scans om eiwit te meten

Vooraf en na de trainingsperiode is onderzocht hoeveel dopamine transport eiwit (DAT) en neuromelanine er in de belangrijke hersengebieden (de Nucleus caudatus) gevonden kon worden. Beide eiwitten kunnen door middel van een scan worden gemeten (DAT met een PET-scan en neuromelanine door middel van een MRI-scan). Uit eerder onderzoek is gebleken dat de hoeveelheden van deze eiwitten in parkinsonpatiënten geleidelijk afnemen.

De onderzoeksgroep was niet erg groot. Dertien patiënten stroomden in en uiteindelijk doorliepen tien er het hele programma. De onderzoekers geven zelf ook aan dat het doel van de studie vooral was om vast te stellen of deze onderzoeksmethode werkt (een proof of concept studie).

Resultaten

Wat werd er gevonden? Na 6 maanden was er duidelijke toename van de hoeveelheid DAT in de Substantia nigra (zwarte stof) van de hersenen. De Substantia nigra is juist het deel van de hersenen waar bij de ziekte van Parkinson veel dopamineneuronen verloren gaan. Bij negen van de tien deelnemers werd een toename gevonden, bij 1 deelnemer nam de hoeveelheid af. Dit betekent niet zozeer dat er meer dopamineneuronen gekomen zijn maar wel dat degenen die er zijn beter kunnen werken. Ook de waarden voor neuromelanine in de Substantia nigra namen gemiddeld toe maar hier was er meer variabiliteit: een toename bij zes van de tien deelnemers en een afname bij de andere vier.

Het is jammer dat in de publicatie niet wordt ingegaan of er enig klinisch verschil waarneembaar was tussen de deelnemer bij wie de hoeveelheid DAT-eiwit afnam en de deelnemers bij wie er een toename te zien was. Wel wordt er aangegeven dat het de tien deelnemers goed ging en dat hun parkinson scores (volgens de MDS-UPDRS-III methode) ook na 1 jaar niet verslechterd waren. Dit is in overeenstemming met wat gezien werd in andere studies naar het effect van hoge intensiteit training.

Meetbare veranderingen in de hersenen

De auteurs geven zelf aan dat er twee belangrijke beperkingen zijn aan dit onderzoek: het ontbreken van een controlegroep en het beperkte aantal deelnemers. Toch kon er vastgesteld worden dat langdurig met hoge intensiteit trainen meetbare veranderingen in de hersenen kan bewerkstelligen. Dit geldt dan voor personen met milde en vroege vormen van de ziekte van Parkinson. De waargenomen toename van de biomarkers voor de conditie van het dopamine-systeem stonden bovendien in contrast met de te verwachten afname door het normale ziektebeloop. Als dit in toekomstige studies verder bevestigd wordt versterkt dat de rol van bewegen als aanpak om het ziekteproces bij parkinson te vertragen.

Besproken artikel

Intense exercise increases dopamine transporter and neuromelanin concentrations in the substantia nigra in Parkinson’s disease, De Laar, B; Hoye, J et al.

npj Parkinson’s Disease (2024)10:34 ; https://doi.org/10.1038/s41531-024-00641-1