De logopedist met parkinsonexpertise kan oefeningen met de persoon met parkinson doen om beter te spreken. Hierbij wordt gelet op een goede houding (hoe iemand staat of zit) en op een goed stemgeluid. De logopedist kan ook communicatieadviezen geven. Niet alleen aan iemand met parkinson, maar ook aan de naasten. Daarnaast kan logopedie helpen om slikklachten (zoals verslikken) en speekselverlies te verminderen.

Onderzoek

De huisarts of neuroloog verwijst u naar de logopedist. In een eerste afspraak krijgt u een logopedisch onderzoek. Het onderzoek begint met het stellen van vragen over uw klachten (anamnese) en bestaat verder uit onderzoek naar:

• kwaliteit en luidheid van de stem
• kwaliteit van de articulatie
• patroon en volume van de ademhaling
• melodie en tempo van het spreken
• mimiek
• kauwen en slikken
• verlies van speeksel
• de mogelijkheden om uw klachten door middel van oefenen te verminderen

Vervolgens geeft de logopedist een behandeladvies. Dit advies is afgestemd op uw problemen, maar ook op uw mogelijkheden. 

Behandeling

Spreken

Ter verbetering van het spreken zijn er twee therapieën. Beide therapieën zijn kortdurend en intensief. In een periode van 4 tot 8 weken wordt gewerkt aan het verbeteren van de verstaanbaarheid. Daarna stopt de logopedische behandeling enkele maanden. Tijdens een afgesproken controle wordt na verloop van tijd beoordeeld of uw spreken op niveau gebleven is of dat u opnieuw een korte training nodig heeft.

De Lee Silverman Voice Treatment (LSVT)

De LSVT is ontwikkeld in Amerika door prof. L. Ramig. Deze therapie richt zich op het vergroten van de luidheid en daarmee de verstaanbaarheid. Patiënten leren luider te spreken door intensief te oefenen op het verkrijgen van een krachtigere ademstroom en daarmee betere stembandtrilling; dus meer stemgeluid. Dat gebeurt met de instructie: “spreek luid, schreeuw het uit”.

De Pitch Limiting Voice Treatment (PLVT)

De PLVT is ontwikkeld door dr. B. de Swart van het Radboudumc en heeft als instructie: “luid en laag”. Bij deze therapie wordt geprobeerd de invloed van een te hoge spierspanning (spierstijfheid) op het spreken te verminderen en door ongewenste neveneffecten van luider spreken, zoals een verdere toename van toonhoogte en spierspanning, te beperken of te voorkomen. Omdat naasten geconfronteerd worden met de gevolgen van de spraak- en slikproblemen van de persoon met parkinson, worden zij door de logopedist vaak bij de behandeling betrokken. 

Mimiek en gebaren

De ziekte van Parkinson heeft eveneens tot gevolg dat de spieren van het gezicht kunnen verstijven. Het gevolg is dat naarmate de ziekte voortschrijdt, emoties mogelijk niet meer van uw gezicht af te lezen zijn. De mimiek ondersteunt in belangrijke mate uw communicatie. Luisteraars lezen van uw gezichtsuitdrukking af hoe u zich voelt. Zij kunnen eruit afleiden of uw boodschap serieus, ernstig, zakelijk of anderszins bedoeld is. Omgekeerd leidt een spreker uit uw mimiek af wat u van zijn mededeling of verhaal vindt. Ook luisteraars gebruiken gezichtsuitdrukkingen. Zij kijken bijvoorbeeld verwonderd, verbaasd of teleurgesteld.

Voor gebaren geldt hetzelfde. Gebaren ondersteunen uw communicatie en laten zien of u bijvoorbeeld enthousiast, ongeïnteresseerd, uitgelaten of gespannen bent. Verder wordt uw aandacht met gebaren vaak gestuurd, omdat u dingen aanwijst of bepaalde woorden accentueert. Als deze ondersteuning wegvalt, moet de luisteraar nog meer zijn best doen om u te verstaan, te begrijpen en in te schatten. 

Communicatie

Communiceren is een complexe vaardigheid die in een hoog tempo verloopt. Verstaanbaar spreken en goed kunnen horen zijn erg belangrijk, maar er is meer.

Er zijn vaak meerdere personen bij een gesprek betrokken, onderwerpen wisselen elkaar snel af en de rol van spreker en luisteraar wisselt voortdurend. In een latere fase van de ziekte kunt u problemen krijgen met het volgen en voeren van gesprekken, het snel ordenen en weergeven van uw gedachten of het verwoorden van uw mening. De problemen zijn soms wisselend in ernst of situatiegebonden. Problemen kunnen bijvoorbeeld erger worden tijdens telefoneren, in een lawaaiige omgeving, bij onverwachte situaties, tijdens snelle discussies en bij spreken in een groot gezelschap.

Als er zich problemen in de communicatie voordoen zal de logopedist een analyse maken van de problemen en situaties. Met oefeningen en adviezen kan dan geprobeerd worden om deze problemen te verminderen.

Hulpmiddelen voor communicatie

Als verstaanbaar spreken onvoldoende mogelijk is, kan het gebruik van communicatiehulpmiddelen een oplossing zijn. De logopedist kan met u de mogelijkheden doorspreken. Kijk voor het aanbod van hulpmiddelen voor communicatie op de Hulpmiddelenwijzer.

Ga naar de Hulpmiddelenwijzer