Door Werkgroep Wetenschapsnieuws

Het afregelen van het pompje en eventuele aanpassing van andere medicatie moet met zorg gebeuren, en vindt daarom gewoonlijk plaats tijdens een ziekenhuisopname, met een gemiddelde duur van ongeveer een week. In een Franse studie is nagegaan of het afregelen ook thuis kan gebeuren.

Apomorfine

Apomorfine is een stof die van morfine is afgeleid, maar die niet de pijnstillende en verslavende werking van morfine heeft. Het versterkt de werking van de boodschapperstof dopamine. Het kan daarom worden toegepast als aanvullende medicatie, wanneer er in een gevorderd stadium van de ziekte van Parkinson sprake is van ernstige motorische storingen. Het is een van de drie geavanceerde therapieën naast levodopapompen en Deep Brain Stimulation (DBS ofwel diepe hersenstimulatie). Apomorfine kan op twee manieren worden toegediend, per prikpen, indien nodig, of met behulp van een pompje. Als apomorfine via de pomp continu wordt afgegeven, is de spiegel in het bloed en in de hersenen veel gelijkmatiger. Daardoor is er minder kans op schommelingen van ON en OFF-perioden. De keuze voor een geavanceerde behandeling dient altijd gemaakt te worden in overleg met de behandelende neuroloog, waarbij voor- en nadelen dienen te worden afgewogen. (Zie ook eerdere nieuwsberichten over onderzoek naar nut en risico’s van geavanceerde therapieën, hier en hier).

Het onderzoek

Het onderzoek volgde 144 patiënten met motorische fluctuaties die in aanmerking kwamen voor een apomorfinepomp. Zij waren in twee vergelijkbare groepen verdeeld. In de ene groep, bestaande uit 106 patiënten, werd de pomp thuis aangebracht en afgeregeld; bij de andere groep (38 patiënten) vond dit plaats in het ziekenhuis. De patiënten werden ondersteund door speciaal opgeleide verpleegkundigen, steeds in overleg met de behandelend neuroloog. Alle patiënten werden meerdere keren beoordeeld door een neuroloog: aan het begin, en na 1, 3 en 6 maanden. Daarbij werd gekeken naar de kwaliteit van leven, de ernst van de parkinsonklachten, eventuele bijwerkingen en de zelfredzaamheid bij het beheer van de pomp. Tenslotte werd er ook een schatting gemaakt van de kosten van de behandeling.

De financiering van het onderzoek

Het onderzoek werd gefinancierd door Adelia Medical, een landelijke, Franse organisatie die gespecialiseerd is in de zorg van patiënten die een pompje hebben voor voeding, parkinson of diabetes. Deze organisatie verzorgde de levering van de pompjes en de initiële thuiszorg in het hier besproken onderzoek, maar speelde geen rol bij het opzetten van het onderzoek, het verzamelen van gegevens, het analyseren van gegevens, het interpreteren van gegevens en het schrijven van het rapport.

Resultaten

Het effect van de behandeling varieerde per individu, maar gemiddeld was het zo dat de parkinsonklachten afnamen, terwijl de kwaliteit van leven gestaag verbeterde. Dit gold voor beide groepen. Toch scoorde de thuisgroep wat beter, omdat de afname van de parkinsonklachten daar gemiddeld iets sneller ging en omdat het percentage patiënten dat een verbetering in de kwaliteit van leven ondervond gemiddeld groter was. Ook bleek het percentage patiënten dat veel of zeer veel minder last had van parkinsonklachten het grootst in de thuisgroep.

De dagelijkse zorg omvat onder meer het plaatsen van een naaldje en het vervangen van het reservoir. Een groot deel van de deelnemers (meer dan de helft in beide groepen) was in staat om dit zelfstandig te doen. Ook hier scoorde de thuisgroep het beste: in die groep rapporteerden patiënten relatief vaker dat ze zelf de controle hadden over hun behandeling.

Het onderzoek zelf levert geen verklaring voor de gevonden verschillen. De auteurs noemen wel een aantal factoren die mogelijk een rol spelen, namelijk de frequentere en meer persoonlijke begeleiding en een betere afregeling van de medicatie in de thuissituatie. 

In beide groepen traden bijwerkingen op. Relatief vaak (bij circa 30% van de patiënten) betrof dat jeuk en bultjes ten gevolge van de naaldjes, maar ook slapeloosheid. Andere bijwerkingen waren onder meer misselijkheid (bij ongeveer 20% van de patiënten na een maand, daarna afnemend tot 10%), episodes van verwardheid (bij ongeveer 10% van de patiënten) en lichte tot matige hallucinaties (bij ongeveer 20%). Vanwege de bijwerkingen en/of problemen met het gebruik van de pomp beëindigden 22 patiënten (ca 15%) de behandeling. Er waren echter geen significante verschillen tussen de thuisgroep en de ziekenhuisgroep.

Wel was er een behoorlijk verschil in kosten. De gemiddelde kosten van de behandeling over de eerste 6 maanden bedroegen € 28.000 bij afregeling van de pomp in het ziekenhuis en € 17.000 bij afregeling thuis.

Conclusie

Volgens de onderzoekers toont deze studie aan dat het thuis starten van continue onderhuidse toediening van apomorfine met een pompje haalbaar is. Het heeft wat betere resultaten dan behandeling in het ziekenhuis en is minder duur.

Bron

Zagnoli F, Leblanc A, Viakhireva-Dovganyuk I, Delabrousse-Mayoux JP, Pouyet A, Ziegler M, Sogni L, Patat M, Bouillot R, Vérin M; APOKADO Group. Feasibility and benefits of home initiation of subcutaneous apomorphine infusion for patients with Parkinson's disease: the APOKADO study. J Neural Transm (Vienna). 2023 Mar 2:1–12.
https://link.springer.com/article/10.1007/s00702-023-02609-6