Door: Werkgroep Wetenschapsnieuws

In de 90er jaren bleek de stof squalamine effectief in een bepaald soort haai, de doornhaai, bij de bestrijding van microben. In 2017 ontdekte men dat deze stof nog een andere belangrijke werking heeft. Het voorkomt namelijk het klonteren van het eiwit alfa-synucleïne.

Alfa-synucleïne speelt een belangrijke rol bij de ziekte van Parkinson. Het komt van nature overvloedig voor in de hersenen, en draagt onder andere bij aan het transport van de boodschapperstof dopamine binnen zenuwcellen. Soms gaat er iets mis, en vouwt het eiwit zich verkeerd waardoor vezels en klontjes (Lewy-lichaampjes) ontstaan die schadelijk zijn. Zenuwcellen gaan dan slechter functioneren, en uiteindelijk sterven ze af. Lewy-lichaampjes worden aangetroffen in verschillende delen van het zenuwstelsel, niet alleen in de hersenen maar ook in het zenuwstelsel van de darmen. Volgens een gangbare hypothese zou de ziekte zelfs daar kunnen beginnen.

Synthetische versie van squalamine

Omdat squalamine het klonteren van alfa-synucleïne remt lag het voor de hand om te onderzoeken of de ziekte van Parkinson met squalamine bestreden kan worden. Een Amerikaans farmaceutisch bedrijf, Enterin, heeft dit gedaan, zich richtend op één aspect van de ziekte. Het vervaardigde een synthetische versie van squalamine, ENT-01 genaamd, dat als tablet ingenomen kan worden. ENT-01 wordt slecht opgenomen door het bloed, en kan de hersenen niet bereiken, maar wel de zenuwcellen in de darmwand. Daarom werd het onderzoek gericht op de behandeling van darmklachten, zoals verstopping. Deze klachten worden geassocieerd met de aanwezigheid van Lewy-lichaampjes en het slecht functioneren van het zenuwstelsel van de darmen. Verstopping komt veel voor bij mensen met parkinson, vaak al voordat andere parkinsonverschijnselen optreden. In een eerder onderzoek was al vastgesteld dat squalamine veilig is en goed verdragen wordt. In het nieuwe onderzoek kregen 150 mensen met parkinson en verstopping ENT‑01 of een placebo, gedurende 25 dagen, en in verschillende doseringen. Bij de patiënten die het middel kregen, verbeterde de darmfunctie en de stoelgang. Die verbeteringen werden gezien als bewijs voor het herstel van de zenuwcellen. Verminderde klontering van alfasynucleïne kon niet direct worden aangetoond maar is volgens de auteurs wel waarschijnlijk op grond van de eigenschappen van squalamine.

In het onderzoek werd ook gekeken naar het effect van de behandeling op andere parkinsonklachten. Daarbij werd een afname waargenomen van psychotische en cognitieve klachten. Dit was verrassend. Een mogelijke verklaring ontbreekt vooralsnog. De auteurs sluiten een placebo-effect niet uit.

Nog geen wetenschappelijke publicatie

Enterin heeft de resultaten bekend gemaakt in een persbericht. Volledige informatie, in de vorm van een wetenschappelijke publicatie, is nog niet beschikbaar. Dat maakt het lastig om de kwaliteit van het onderzoek te beoordelen. Er bestaat echter wel een degelijke publicatie over het eerder uitgevoerde onderzoek naar de veiligheid van het middel. Daarnaast is er ook nog een uitgebreide bespreking van beide studies, namelijk op de website van ”Science of Parkinson’s” in een blog dat geheel gewijd is aan squalamine en de synthetische vorm ENT-01.

Bronnen

Enterin Meets Study Endpoints for the Phase 2b (KARMET) Study Involving Patients With Parkinson's Disease. Persbericht, 27 januari 2022.

Dean Sutherland et al, 2019. Targeting neurons in the gastrointestinal tract to treat Parkinson's disease. Clinical Parkinsonism & Related Disorders 1, p 2-7.

Simon Stott, 2022. Are we Enterin a new age? Science of Parkinson’s Blog, 8 februari 2022.