Veiligheid, opname en effectiviteit van apomorfine-inhalatie (AZ-009)
31 januari 2022
Veel mensen met de ziekte van Parkinson gebruiken levodopa. Het is een zeer effectief middel maar na verloop van tijd ontstaan vaak schommelingen in de werking ervan. Mensen kunnen dan bijvoorbeeld plots een verergering van parkinsonklachten krijgen. Zo’n moment wordt ook wel een ‘OFF periode’ genoemd. Voor de behandeling van plotselinge OFF perioden is in Nederland slechts één goedgekeurde behandeling, namelijk een injectie onder de huid (subcutaan) met apomorfine. Nadelen van deze injectie zijn het moeilijk zelf toe kunnen dienen tijdens een OFF periode en het vaak optreden van bijwerkingen op de injectieplaats. Inhalatie van apomorfine zou mogelijk een sneller werkende en gebruiksvriendelijkere optie zijn.
Samenvatting klinisch onderzoek CHDR1823, uitgevoerd bij Centre for Human Drug Research (CHDR) in Leiden. Publicatie: https://doi.org/10.1002/mds.28926.
Door: Eva Thijssen, clinical scientist, Center for Human Drug Research
Doelen
De veiligheid en opname van geïnhaleerde apomorfine (AZ-009) onderzoeken in gezonde vrijwilligers, en vergelijken met die van een subcutane apomorfine-injectie. Daarnaast de veiligheid, opname en effectiviteit van AZ-009 onderzoeken in mensen met de ziekte van Parkinson.
Methoden
Het onderzoek bestond uit drie delen. In deel A kregen 8 gezonde vrijwilligers in een afwisselende volgorde tijdens twee bezoeken, 1 mg AZ-009 en 2 mg subcutane apomorfine. In de hierop volgende delen, ontvingen gezonde vrijwilligers (deel B) en mensen met de ziekte van Parkinson (deel C) oplopende doseringen van AZ-009 (maximaal 4 mg). Beide delen waren placebo-gecontroleerd, wat wil zeggen dat een deel van de mensen een ‘nep’-middel kreeg (verhouding AZ-009 en placebo was 6:2). Om de effectiviteit van AZ-009 te kunnen beoordelen, moesten de deelnemers aan deel C hun parkinsonmedicatie overnacht staken. Op deze manier kon AZ-009 de volgende ochtend gegeven worden tijdens een OFF periode. Voor en na toediening van AZ-009 beoordeelde een arts door middel van verschillende testen de motoriek van patiënten. Daarnaast werd op verschillende momenten gekeken of iemand van een OFF periode overging naar een ON periode (de ‘normale’ situatie waarin de eigen parkinsonmedicatie goed werkt).
Resultaten
AZ-009 werd snel opgenomen in het bloed. De hoogste concentratie in het bloed werd al na 2 minuten bereikt, terwijl dit bij de subcutane injectie pas na 30 minuten het geval was. Bijwerkingen van AZ-009 waren vergelijkbaar met die al bekend waren van de subcutane apomorfine-injectie. Uitzondering was het optreden van irritatie in de keel na apomorfine-inhalatie. De irritatie was mild en van voorbijgaande aard. Gezonde vrijwilligers hadden relatief veel bijwerkingen van AZ-009, en daarom werd niet hoger dan 3 mg gedoseerd. Parkinsonpatiënten daarentegen verdroegen doses tot en met 4 mg redelijk goed. De meest voorkomende bijwerkingen in mensen met de ziekte van Parkinson waren keelirritatie, verlaging van de bloeddruk bij opstaan, en gapen. De apomorfine-inhalatie zorgde voor een verbeterde motoriek 10 minuten na doseren. Deze verbetering was groter dan die na placebo-inhalatie. Daarnaast nam het percentage mensen dat overging naar een ON periode toe naarmate de dosis toenam: 0% (placebo), 17% (2 mg), 50% (3 mg), 83% (4 mg).
Conclusies
AZ-009 lijkt een snelwerkende en redelijk goed verdraagbare toedieningswijze van apomorfine voor de behandeling van OFF perioden bij de ziekte van Parkinson.