Door: Werkgroep Wetenschapsnieuws

De studie concludeerde dat het voedingssupplement citicoline een verbetering geeft op een aantal aspecten bij de ziekte van Parkinson. De onderbouwing in het artikel is echter beneden de maat. De Groningse neuroloog van Laar (UMCG) liet weten dat hij de conclusie daarom niet ondersteunt. Zijn Nijmeegse collega Bloem (UMCN) schreef dat het middel bij zijn beste weten in Nederland totaal niet gebruikt wordt en dat meer goed onderzoek nodig is.

De studie

Citicoline komt van nature in het lichaam voor. Het verbetert de stofwisseling van de hersenen en heeft een beschermende invloed. Citicoline wordt gebruikt als medicijn bij hersenschade, en als voedingssupplement om cognitieve achteruitgang tegen te gaan. Er zijn in de loop der jaren al heel wat studies uitgevoerd naar de effectiviteit voor verschillende aandoeningen. In een recente publicatie hebben Filipijnse onderzoekers  geïnventariseerd wat er bekend is over de werking bij de ziekte van Parkinson. Het betrof dus geen nieuw onderzoek maar een beoordeling van eerdere publicaties.

De onderzoekers doorzochten de wetenschappelijke literatuur met de trefwoorden “citicoline” en “Parkinson’s disease”. Dit leverde meer dan 1000 artikelen op. Na zorgvuldige filtering bleven er zeven over die onderzoek beschreven naar het effect van citicoline als aanvullende behandeling bij de ziekte van parkinson, dus in aanvulling op andere medicatie, zoals levodopa. Het oudste artikel dateert uit 1973, de meest recente studie was van 2016. Het bleek niet zo makkelijk om die verschillende onderzoeken te vergelijken omdat ze allemaal verschillend van opzet waren. Toch wordt een aantal opmerkelijke conclusies getrokken:

• Parkinsonpatiënten die citicoline gebruikten ondervonden merkbare verbetering op de aspecten stijfheid, bewegingsarmoede, spreken en schrijven.
• Het gebruik van citicoline als aanvullende therapie leidde ook tot verbetering van het cognitieve functioneren.
• Door het gebruik van citicoline kon de levodopadosering verlaagd worden, soms wel met 50 %. Dat is belangrijk omdat de kans op bijwerkingen bij hoge levodopadosering toeneemt, en ook omdat levodopa niet overal ter wereld in voldoende mate beschikbaar is.
• De bijwerkingen van citicoline zijn verwaarloosbaar.

De conclusie van het artikel is dat aanvullende citicolinetherapie een positief effect heeft, maar ook dat de onderbouwing van deze bevinding nog maar beperkt is. Daarom worden nieuwe, grotere en zorgvuldige studies aanbevolen. Tegelijkertijd zijn de auteurs ook van mening dat de aanvullende behandeling met citicoline voor parkinsonpatiënten nu al het overwegen waard is.

Bezwaren

Bovenstaande conclusies zijn bijna te mooi om waar te zijn. En, helaas, dat lijkt inderdaad het geval, omdat de onderliggende informatie op weinig kritische wijze behandeld is. De studie baseert zich weliswaar op 7 onderzoeken, maar slechts één daarvan is recent, uit 2016. Bij de andere gaat het om oud onderzoek van meer dan 30 jaar geleden. Volgens de Oostenrijker Günther Birbamer, destijds als onderzoeker betrokken, was het toen niet mogelijk geweest om harde conclusies te trekken. Kennelijk leunen de Filipijnse auteurs dus zwaar op het recente onderzoek, dat is uitgevoerd in China. Maar daar is iets vreemds mee aan de hand. De betreffende publicatie staat namelijk wel op internet, maar is niet te vinden in de gebruikelijke wetenschappelijke databases en de onderzoeksgegevens zijn niet beschikbaar.

Professor Teus van Laar was zo vriendelijk om het Chinese artikel kritisch te bekijken. Volgens hem was het onderzoek vooral gericht op cognitieve verbetering, maar wordt niet hard gemaakt dat het middel een beschermende werking heeft, en is dat zelfs onmogelijk met de opzet die voor het onderzoek gekozen is. Kortom, het artikel bevat geen enkel bewijs dat de bevindingen klinisch relevant zijn. Afgewacht zal dus moeten worden wat eventueel nieuw zorgvuldig onderzoek uit zal wijzen.

Que, Diana-Lynn S. and Roland Dominic G. Jamora, 2021. Citicoline as Adjuvant Therapy in Parkinson's Disease: A Systematic Review. Clinical Therapeutics/Volume 43, Number 1, 2021.

https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2020.11.009