Door Kevin Batenburg, Kim Wolzak en Vera Wiersma

De AD/PD van dit jaar was de grootste bijeenkomst tot nu toe. Bijna 3800 onderzoekers uit 73 landen kwamen een week lang samen om elkaar de resultaten van hun (ongepubliceerde) onderzoek te laten zien. Door deze onderzoeken weten we steeds meer over hoe de ziekte van Parkinson ontstaat, wat verder zal helpen bij de ontwikkeling van een behandeling. Daarnaast zijn er veel onderzoekers die werken aan het verbeteren van de diagnose van de ziekte van Parkinson.

Onderzoekers Vera Wiersma, Kevin Batenburg en Kim Wolzak van de Vrije Universiteit (VU) en UMC in Amsterdam hebben ook de resultaten van hun onderzoek gepresenteerd op het congres.

Vera Wiersma, vierdejaars PhD student, richt zich in haar onderzoek op het nabootsen van de pathologische kenmerken aanwezig in de hersenen van alzheimer- en parkinsonpatiënten in gekweekte hersencellen. Door het bestuderen van de hersenen van patiënten met deze aandoeningen krijgen we een beeld van de processen die verstoord zijn in zieke hersencellen. Echter, in het brein is na jaren van ziekte niet meer te onderscheiden welke processen de oorzaak en welke het gevolg van de ziekte zijn. Modelsystemen zoals gekweekte hersencellen kunnen hier inzicht in geven. Dergelijke kennis is essentieel voor het ontwikkelen van behandelingen. Op het AD/PD heeft Vera haar data over de gevolgen van eiwitklontering voor hersencellen gepresenteerd.

Kevin Batenburg ontwikkelt een nieuw model om neurodegeneratie te bestuderen in een driedimensionale kweek van humane hersencellen. Celkweken zijn grotendeels afhankelijk van proefdieren en hun hersencellen, die helaas wezenlijk verschillen met die van ons. Daarnaast verliezen deze cellen door conventionele kweektechnieken ook hun ‘context’ van het driedimensionale brein. Op het congres presenteerde Kevin dat hij met behulp van stamceltechnieken het onderliggende proces van neurodegeneratie, de eiwitklontering, na kan bootsen in humane hersencellen. Daarnaast kunnen deze cellen volgroeien in een driedimensionale celkweek. Goed nieuws dus, want als het model voltooid wordt, hoeven er waarschijnlijk minder proefdieren gebruikt te worden in het onderzoek naar neurodegeneratieve ziekten.

Kim Wolzak werkt aan een onderzoek dat de diagnose van verschillende aandoeningen verbetert. Vaak lijken de symptomen van verschillende ziekten namelijk veel op elkaar, waardoor het soms moeilijk is om te bepalen welke aandoening een patiënt precies heeft. Dit is een probleem omdat bijvoorbeeld de medicijnen die gebruikt worden om de klachten van parkinson te onderdrukken, niet goed werken bij andere aandoeningen. Kim heeft een nieuwe test ontwikkeld die stress in hersencellen (veroorzaakt door bijvoorbeeld eiwitklontering) kan meten in hersenvloeistof. Op de AD/PD heeft Kim de resultaten van deze nieuwe test laten zien. 

Het congres heeft inzicht verschaft in de richting waarin het onderzoeksveld zich zal gaan bewegen. Er ging veel aandacht naar de fundamentele vraag hoe eiwitaggregatie neurodegeneratieve processen in het brein, bijvoorbeeld een ontstekingsreactie of celdood, kan veroorzaken. Ook werden er nieuwe modellen en technieken gepresenteerd om deze processen te bestuderen en te behandelen. Daarnaast werd duidelijk dat veel onderzoekers, net als de onderzoekers van de VU, nieuwe eiwitten hebben ontdekt in hersenvloeistof of bloed die kenmerkend zijn voor een bepaalde aandoening. De combinatie van de verschillende eiwitten zal het uiteindelijk mogelijk maken om de verschillende aandoeningen beter van elkaar te kunnen onderscheiden en de diagnose eerder te stellen. Ook zijn er veel onderzoekers en bedrijven bezig om testen te ontwikkelen die deze eiwitten beter en tegelijkertijd kunnen meten.

Het was voor Kim, Vera en Kevin erg nuttig om de resultaten van hun onderzoek te bespreken met collega’s op de AD/PD-conferentie. De nieuwe inzichten stellen hen in staat gerichter en beter vervolgonderzoek te doen. Ze zijn daarom erg dankbaar voor de bijdrage van de Parkinson Vereniging.