Hij zette zijn ideeën op papier en besprak deze met enkele neurologen en vooraanstaande musici, waaronder Stevie Wonder. Deze moedigden hem aan zijn ideeën verder uit te werken. Zo ontstond de oefenmethode die in Zweden bekend staat als de Ronnie Gardiner Ritme en Muziek Methode (RGRM). Buiten Zweden werd dit kortweg de Ronnie Gardiner Methode (RGM). De eerste toepassing was bij mensen met een hersenbloeding (CVA) in de chronische fase. De Zweedse Hersenstichting vroeg Ronnie de methode in te zetten bij enkele grote groepen CVA-patiënten. Deze patiënten hielpen hem de methode verder te ontwikkelen. Inmiddels wordt RGM in Zweden al 22 jaar gebruikt bij het behandelen van mensen met hersenletsel en aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel, zoals MS, (beginnende) dementie en de ziekte van Parkinson. Ondanks zijn hoge leeftijd (84 jaar in 2016) reist Ronnie de wereld over om zijn methode te promoten en onderwijzen. In 2015 was hij in Nederland als een van de hoofdsprekers op het Hersenletselcongres in Ede.

Beschrijving van de therapie

De Ronnie Gardiner Methode (RGM) is een vrolijk stemmende oefenmethode  die diverse zintuigen activeert en daarmee verschillende hersendelen gelijktijdig stimuleert. Op deze manier kan de conditie van de hersenen worden geoptimaliseerd. Ritme en muziek worden ingezet om motoriek, spraak en cognitie te stimuleren. Tijdens het oefenen worden symbolen getoond waarbij een beweging hoort en een klank (naam) die tegelijkertijd met de beweging moet worden uitgesproken. Dit mag ingewikkeld klinken, maar de oefeningen worden geleidelijk opgebouwd van eenvoudig naar steeds een beetje complexer. Het ritme van de muziek is daarbij leidend en kan dus ook worden opgevoerd van langzame muziek naar muziek met een hoger tempo. De muziek functioneert zo als auditieve cue, wat zeer goed werkt bij Parkinson.  De oefeningen kunnen zowel zittend als staand worden uitgevoerd. Als men in staat is de oefeningen staand te doen dan wordt ook meteen de balans geoefend. Het is zelfs mogelijk om met behulp van de symbolen loopoefeningen te doen. De meeste deelnemers vinden de oefeningen inspannend maar hebben er ook plezier in. Plezier is een belangrijk onderdeel in deze methode.

Overigens komt het voor, net als bij andere therapieën en activiteiten, dat iemand zich niet voelt aangesproken en al bij eerste kennismaking afhaakt.

De met symbolen uitgeschreven oefeningen heten choreoscores. Deze zien er enigszins uit als een muziekpartituur. De oefeningen worden aldus uitgeschreven soms op papier uitgeprint aan deelnemers meegeven naar huis. 

De oefeningen activeren verschillende hersengebieden tegelijk.  Omdat er tijdens de oefeningen: 

• symbolen worden gelezen (visuele cortex);
• vertaald worden naar een beweging (prefrontale cortex en beide temporaalkwabben);
• bewegingen worden afgewisseld (motorische cortex);
• tegelijkertijd woorden worden uitgesproken (taal/spraakcentra in de linker hemisfeer);
• wordt geluisterd naar en afgestemd op  muziek (auditieve cortex, limbisch systeem en cerebellum).

Dit zorgt voor het aanleggen van nieuwe en versterkte neurale netwerken. En voor meer/betere verbindingen in de hersenbalk tussen beide hersenhelften (corpus callosum). Immers ‘neurons that fire together, wire together’; zenuwcellen die tegelijkertijd betrokken zijn bij een activiteit krijgen een krachtiger verbinding met elkaar.

Werkzaamheid

De methode is een veelzijdige breintraining,  met als doel de capaciteit van de hersenen te vergroten. Aangrijpingspunt is daarbij het vermogen tot plasticiteit van het brein. Functionele plasticiteit is het overnemen van functies uit aangetaste hersendelen door intacte breindelen. In geval van parkinson kan het dan gaan om handelingen die niet meer automatisch verlopen maar wel op een meer bewuste wijze zijn te volbrengen bijvoorbeeld loopoefeningen op de maat van muziek. Structurele plasticiteit is het vermogen van het brein leerervaringen op te slaan in de eigen structuur, met name door nieuwe verbindingen aan te leggen.  Een informatiefolder van RGM- Nederland citeert Prof. Dr. Erik Scherder: “Beweeg in combinatie met geestelijke inspanning. Hoe actiever en uitdagender de activiteit, hoe groter de kans dat in de hersenen nieuwe verbindingen ontstaan” .  

Vanuit praktijkindrukken noemt RGM-Nederland de volgende mogelijke verbeteringen door RGM:

• concentratievermogen
• coördinatie
• motorische vaardigheden
• geheugen
• denksnelheid
• lichaamsbalans
• zowel spraak-,lees- als leervermogen
• zelfvertrouwen
• stemming 
• energieniveau

De jonge methode is nog niet wetenschappelijk bewezen. Er waren wel al enkele pilotstudies met positieve resultaten, onder meer bij Parkinson. Bij het Sahlgrenska Instituut (universiteit van Göteborg/ Zweden) is momenteel een volwaardig onderzoek gaande bij CVA-patiënten. De deelnemers werden onderworpen aan een neuropsychologisch onderzoek, motorisch onderzoek, bloedonderzoek en vragenlijsten betreffende hun mentale, fysieke en psychologisch welbevinden. De deelpublicatie over de bevindingen van de deelnemers zelf, wordt in de loop van dit jaar (2016) verwacht.

In Zweden start verder Dr. Petra Pohl van de Linköpping University, in januari 2017 een gerandomiseerd onderzoek bij parkinson naar het effect van RGM op een breed scala symptomen. Betreffende motorisch èn mentaal functioneren inclusief gevoelens van welbevinden.

Veiligheid

RGM lijkt een veilige therapievorm.  Wel kan het nodig zijn mensen met een verhoogd valrisico de oefeningen zittend te laten uitvoeren. Het is ook voor de veiligheid belangrijk dat de therapeut verstand heeft van parkinson (zie hieronder). 

Behandelaars

Behandelaars zijn te vinden  op www.rgm-nederland.nl  onder “RGM practioners”.  De daar genoemde paramedici (medio 2016 135)  hebben zowel de introductie- als de vervolgcursus van RGM-Nederland gevolgd. Een verdiepingscursus voor meer ervaren RGM-gevers is in voorbereiding.

Vergoeding

Informeer hierna bij Uw zorgverzekeraar.  De meeste kans op vergoeding zult u hebben wanneer de behandelaar van uw keuze is aangesloten bij ParkinsonNet. Behandelaars hebben meestal een contract met de zorgverzekeraars en declareren RGM als oefentherapie (Cesar-Mensendieck) fysiotherapie of logopedie .

Ronnie Gardiner Methode in Parkinson Magazine

Bronnen van informatie

• www.rgm-nederland.nl

• Mariken Jaspers Ronnie Gardiner Methode (RGM) Artikel in Beweegreden (mei 2016), het vakblad voor oefentherapeuten Cesar en Mensendieck

• Presentatie van RGM door twee ergotherapeuten in een Parkinson Café in Bennekom, zoals waargenomen door de auteur van deze notitie.